Drodzy Rodzice!
Jak już wiecie, od września 2016 r., zaczęła w przedszkolach obowiązywać nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego. Jej przepisy zostały dostosowane do zmian wynikających z objęcia /od następnego roku szkolnego/ obowiązkiem szkolnym dzieci 7-latnich.
Zmiany podstawy programowej wychowania przedszkolnego polegają między innymi na włączeniu do katalogu wymagań umiejętności czytania i liczenia. A więc dzieci 6-letnie objęte, w przedszkolach lub szkołach podstawowych, obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym tzw. ZERÓWKĄ będą od nowego roku szkolnego kształcić takie umiejętności, jak:
- czytanie,
- pisanie – a raczej przygotowanie do umiejętności pisania, gdyż nauka pisania, jako umiejętność znacznie trudniejsza dla dziecka, powinna wg. uzasadnienia MEN pozostać nadal domeną edukacji szkolnej,
- matematyka – nabywanie umiejętności matematycznych jako niezbędnych do podjęcia nauki w szkole.
Ponadto:
- zmodyfikowano „Zalecane warunki i sposób realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego” odnoszące się do proporcji zagospodarowania czasu przebywania dziecka w przedszkolu (w rozliczeniu tygodniowym) przeznaczonego na różnego typu zajęcia dydaktyczne realizowane według wybranego programu wychowania przedszkolnego,
- dostosowano wymagania w zakresie poszczególnych wiadomości i umiejętności do możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych oraz tempa rozwoju psychofizycznego dzieci niepełnosprawnych, w tym dzieci z ograniczeniami wynikającymi z niepełnosprawności,
- oraz rozszerzono w części dotyczącej „Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego” zapis związany z kształtowaniem u dzieci świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu o „kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych”, we współpracy w tym zakresie z rodzicami.
Poniżej przedstawiam Państwu całość obecnie obowiązującej podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz uzasadnienie MEN.
Najważniejsze kwestie uzasadnienia oraz nowe wymagania programowe, przeznaczone od następnego roku szkolnego dla dzieci 6-letnich, zaznaczyłam dla ułatwienia, pogrubiając tekst i zaznaczając go kolorem czerwonym.
Życzę miłej lektury ☺
Małgorzata Błaszkiewicz – dyrektor „Naszej bajki”
Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 17 czerwca 2016 r. (poz. 895)
PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO
DLA PRZEDSZKOLI ORAZ INNYCH FORM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego opisuje proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Przedszkola oraz inne formy wychowania przedszkolnego w równej mierze pełnią funkcje opiekuńcze, wychowawcze i kształcące. Zapewniają dzieciom możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych.
Celem wychowania przedszkolnego jest:
1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych dzieciom w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji;
2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe;
3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek;
4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi;
5) stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych;
6) troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych;
7) budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych;
8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, taniec, śpiew, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne;
9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej;
10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej;
11) kształtowanie u dzieci umiejętności czytania i przygotowanie dzieci do nabywania umiejętności pisania;
12) przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych;
13) w przedszkolach umożliwiających dzieciom należącym do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, o których mowa w ustawie z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, podtrzymywanie i rozwijanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej – przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem mniejszości narodowej lub etnicznej lub językiem regionalnym poprzez rozbudzanie ich świadomości narodowej, etnicznej i językowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języka mniejszości narodowej lub etnicznej lub języka regionalnego na dalszych etapach edukacyjnych.
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym nie dotyczy:
1) dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawności sprzężone, jeżeli jedną z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym;
2) dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na inne niż wymienione w pkt 2 rodzaje niepełnosprawności, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, oraz jeżeli z indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego wynika brak możliwości realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka.
Przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego dziecka, stosownie do jego potrzeb i możliwości, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych – stosownie także do ich możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych oraz tempa rozwoju psychofizycznego.
Cele te są realizowane we wszystkich obszarach działalności edukacyjnej przedszkola oraz innej formy wychowania przedszkolnego. W każdym z obszarów są podane umiejętności i wiadomości, którymi dzieci kończące wychowanie przedszkolne powinny się wykazywać. W przypadku dzieci niepełnosprawnych wymagania w zakresie poszczególnych umiejętności i wiadomości powinny uwzględniać ograniczenia wynikające z ich niepełnosprawności.
Aby osiągnąć cele wychowania przedszkolnego, należy wspomagać rozwój, wychowywać i kształcić dzieci w następujących obszarach:
- Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dziećmi i dorosłymi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy;
2) przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych;
3) w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań;
4) wie, że nie należy chwalić się bogactwem i nie należy dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach, a także że nie należy wyszydzać i szykanować innych;
5) umie się przedstawić: podaje swoje imię, nazwisko i adres zamieszkania; wie, komu można podawać takie informacje;
6) rozumie potrzebę poszanowania odmienności i autonomii drugiego człowieka.
- Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) jest samodzielne w zakresie higieny osobistej;
2) właściwie zachowuje się przy stole podczas posiłków, nakrywa do stołu i sprząta po sobie;
3) samodzielnie ubiera się i rozbiera;
4) utrzymuje porządek w swoim otoczeniu.
- Wspomaganie rozwoju mowy oraz innych umiejętności komunikacyjnych dzieci.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, mówi poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym lub komunikuje się w inny zrozumiały sposób, w tym z wykorzystaniem języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji;
2) mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji;
3) uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach;
4) w zrozumiały sposób mówi lub w inny sposób komunikuje o swoich potrzebach i decyzjach.
- Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) przewiduje, na miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach);
2) grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne;
3) stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć.
- Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia i zdrowego trybu życia;
2) dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne;
3) jest sprawne fizycznie lub jest sprawne na miarę swoich możliwości;
4) uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.
- Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) wie, jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić;
2) orientuje się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach i w korzystaniu ze środków transportu;
3) zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin oraz zwierząt i unika ich;
4) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości);
5) próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się bezpiecznie bawić, a gdzie nie.
- Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie;
2) odgrywa role w zabawach parateatralnych, posługując się mową, mimiką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami (np. maską).
- Wychowanie przez sztukę – muzyka: różne formy aktywności muzyczno-ruchowej (śpiew, gra, taniec).
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym śpiewie, w tańcach i muzykowaniu;
2) dostrzega zmiany charakteru muzyki (np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku) i wyraża je ruchem;
3) wyraża stany emocjonalne, pojęcia i zjawiska pozamuzyczne różnymi środkami aktywności muzycznej – instrumentalnej (z użyciem instrumentów perkusyjnych oraz innych przedmiotów), wokalnej i ruchowej;
4) w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki poważnej.
- Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) umie wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych;
2) przejawia, na miarę swoich możliwości, zainteresowanie wybranymi zabytkami i dziełami sztuki oraz tradycjami i obrzędami ludowymi ze swojego regionu;
3) wykazuje zainteresowanie malarstwem, rzeźbą i architekturą (także architekturą zieleni i architekturą wnętrz).
- Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów (np. przyrodniczych), ma poczucie sprawstwa („potrafię to zrobić”) i odczuwa radość z wykonanej pracy;
2) właściwie używa prostych narzędzi podczas majsterkowania;
3) interesuje się urządzeniami technicznymi (np. używanymi w gospodarstwie domowym), próbuje rozumieć, jak one działają i zachowuje ostrożność przy korzystaniu z nich.
- Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody (np. nie stoi pod drzewem w czasie burzy, nie zdejmuje czapki w mroźną pogodę);
2) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, np. że będzie padał deszcz, śnieg, wiał wiatr; stosuje się do podawanych informacji na miarę swoich możliwości.
- Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) nazywa oraz wyróżnia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, np. na polu, na łące, w lesie;
2) wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt (przestrzeń życiowa, bezpieczeństwo, pokarm) i wzrostu roślin (światło, temperatura, wilgotność);
3) potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i pomóc im, np. przetrwać zimę.
- Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) liczy obiekty i odróżnia błędne liczenie od poprawnego;
2) dodaje i odejmuje w zakresie 10, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych;
3) porównuje szacunkowo liczebności zbiorów; rozróżnia zbiory równoliczne i nierównoliczne;
4) zna cyfry od 0 do 9 i tworzy z nich liczby od 0 do 10 i więcej;
5) rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów;
6) wie, na czym polega pomiar długości i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą;
7) zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku;
8) rozróżnia przedmioty, obiekty, kolory, podstawowe figury geometryczne i porównuje ich wielkości.
- Tworzenie warunków do doświadczeń językowych i komunikacyjnych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka (ze szczególnym uwzględnieniem nabywania umiejętności czytania).
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki;
2) potrafi uważnie postrzegać (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach;
3) dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania lub innymi zdolnościami i sprawnościami niezbędnymi do skutecznego komunikowania się z innymi;
4) słucha lub odbiera w innej dostępnej dla siebie formie komunikacji treść np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich lub komunikuje się w inny, zrozumiały sposób, m.in. z wykorzystaniem języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji; interesuje się książkami;
5) rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu;
6) układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej;
7) zna drukowane małe i wielkie litery (z wyłączeniem dwuznaków, zmiękczeń i liter oznaczających w języku polskim samogłoski nosowe);
8) interesuje się czytaniem; układa proste wyrazy z liter i potrafi je przeczytać;
9) interesuje się pisaniem; kreśli znaki literopodobne i podejmuje próby pisania;
10) rozumie znaczenie umiejętności czytania i pisania.
- Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie, gdzie one pracują, czym się zajmują;
2) zna swoje prawa i obowiązki;
3) zna nazwę miejscowości, w której mieszka, zna ważniejsze instytucje i orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez ważne osoby, np. policjanta, strażaka;
4) wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest Warszawa;
5) nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn i wie, że Polska należy do Unii Europejskiej;
6) wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa.
- Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych;
2) rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie;
3) powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie;
4) rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami.
- Przygotowanie do posługiwania się językiem mniejszości narodowej lub etnicznej lub językiem regionalnym dzieci należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, o których mowa w ustawie z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, w tym z uwzględnieniem potrzeb dzieci niesłyszących posługujących się językiem migowym.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne:
1) uczestniczy w zabawach prowadzonych w języku mniejszości narodowej, etnicznej lub języku regionalnym, w tym prowadzonych dla dzieci niesłyszących z wykorzystaniem np. języka migowego;
2) rozumie bardzo proste polecenia wydawane w języku mniejszości narodowej, etnicznej lub języku regionalnym i reaguje na nie;
3) powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie w języku mniejszości narodowej, etnicznej lub języku regionalnym;
4) rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych w języku mniejszości narodowej, etnicznej lub języku regionalnym;
5) wie, do jakiej wspólnoty narodowej, etnicznej lub językowej należy;
6) zna godło swojej wspólnoty narodowej, etnicznej lub językowej.
Zalecane warunki i sposób realizacji
W trosce o prawidłowy rozwój psychoruchowy oraz przebieg wychowania i kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym zaleca się następujące proporcje zagospodarowania czasu przebywania w przedszkolu oraz innej formie wychowania przedszkolnego, w rozliczeniu tygodniowym:
1) co najmniej jedną piątą czasu należy przeznaczyć na zabawę (w tym czasie dzieci bawią się swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela);
2) co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci – jedną czwartą czasu) dzieci spędzają w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku itp. (organizowane są tam gry i zabawy ruchowe, zajęcia sportowe, obserwacje przyrodnicze, prace gospodarcze, porządkowe i ogrodnicze itd.);
3) co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci – nie więcej niż jedną piątą czasu) zajmują różnego typu zajęcia dydaktyczne, realizowane według programu wychowania przedszkolnego;
4) pozostały czas przeznacza się, odpowiednio do potrzeb, na realizację:
- a) dowolnie wybranych przez nauczyciela czynności (z tym, że w tej puli czasu mieszczą się czynności opiekuńcze, samoobsługowe, organizacyjne),
- b) pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
- c) zajęć rewalidacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych.
Zadaniem nauczycieli jest prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji.
Z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej należy przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Celem takiej analizy jest zgromadzenie informacji, które mogą pomóc:
1) rodzicom w poznaniu stanu gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej, aby mogli je w osiąganiu tej gotowości, odpowiednio do potrzeb, wspomagać;
2) nauczycielowi przedszkola oraz innej formy wychowania przedszkolnego przy opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, który będzie realizowany w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej, a w przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – zespołowi nauczycieli i specjalistów przy opracowywaniu lub modyfikowaniu indywidualnego programu edukacyjno- terapeutycznego;
3) pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej przeprowadzającym, w razie potrzeby związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, pogłębioną diagnozę dziecka.
W wielu obszarach wychowania przedszkolnego występują treści edukacji zdrowotnej. Ze względu na dobro dzieci należy zadbać o kształtowanie ich świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu, w tym właściwych nawyków żywieniowych, współpracując w tym zakresie z rodzicami.
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno być włączone w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego i powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy. Należy stworzyć warunki umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączenie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek, materiałów audiowizualnych w języku obcym.
Dokonując wyboru języka obcego nowożytnego, do posługiwania się którym będą przygotowywane dzieci uczęszczające do przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, należy brać pod uwagę, jaki język obcy nowożytny jest nauczany w szkołach podstawowych na terenie danej gminy.
Realizację programu wychowania przedszkolnego, uwzględniającego podstawę programową wychowania przedszkolnego, w oddziale w przedszkolu lub w innej formie wychowania przedszkolnego, zależnie od czasu pracy oddziału lub innej formy wychowania przedszkolnego, powierza się jednemu lub dwóm nauczycielom. Prowadzenie zajęć lub części zajęć z zakresu kształtowania sprawności fizycznej dzieci, wychowania przez sztukę oraz przygotowania dzieci do
posługiwania się językiem obcym nowożytnym można powierzyć innym nauczycielom posiadającym odpowiednie kwalifikacje określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.
W trosce o jednolite oddziaływanie wychowawcze nauczyciele:
1) systematycznie informują rodziców o zadaniach wychowawczych i kształcących realizowanych w przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego, zapoznają rodziców z podstawą programową wychowania przedszkolnego i włączają ich do procesu nabywania przez dzieci wiadomości i umiejętności w niej określonych;
2) informują rodziców o sukcesach i kłopotach ich dzieci, a także włączają ich do wspierania osiągnięć rozwojowych dzieci i łagodzenia trudności, na jakie one natrafiają;
3) zachęcają rodziców do współdecydowania w sprawach przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego, np. wspólnie organizują wydarzenia, w których biorą udział dzieci.
Rolą nauczyciela jest przygotowanie dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej, z uwzględnieniem potrzeb dziecka, w tym potrzeby ruchu.
W celu przygotowania dzieci do podjęcia nauki w szkole podstawowej nauczyciele powinni znać podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego.
Uzasadnienie
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977 oraz z 2014 r. poz. 803) stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 oraz z 2016 r. poz. 35, 64, 195 i 668).
W stosunku do obecnego rozporządzenia niniejszy projekt przewiduje zmiany w:
1) podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego (Załącznik nr 1);
2) podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych (Załącznik nr 2) – w zakresie edukacji wczesnoszkolnej (I etap edukacyjny, klasy I – III szkoły podstawowej).
Głównym celem nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27
sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół jest dostosowanie podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych do zmian w systemie oświaty dotyczących przywrócenia obowiązku szkolnego dla dzieci siedmioletnich. Objęcie dzieci sześcioletnich obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym wymaga uwzględnienia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego umiejętności z zakresu czytania i przygotowania dzieci do nabywania umiejętności pisania, a także umiejętności matematycznych niezbędnych do podjęcia nauki w szkole. Wiadomości i umiejętności opanowane przez dzieci w toku wychowania przedszkolnego stanowią bazę do dalszej nauki w szkole podstawowej.
Z tego powodu konieczna jest zmiana podstawy programowej wychowania przedszkolnego w
zakresie włączenia do katalogu wymagań umiejętności czytania i liczenia . W podstawie programowej wychowania przedszkolnego wymagania w przedmiotowym zakresie zostały odpowiednio podwyższone. W przedszkolu starsze dzieci przede wszystkim powinny rozpocząć naukę czytania i – w zależności od indywidualnych umiejętności – przygotowywać się do nauki pisania (podejmowanie prób pisania).
Nauka pisania, jako umiejętność znacznie trudniejsza dla dziecka, powinna być domeną edukacji szkolnej. Stosowne zwiększenie wymagań z zakresu umiejętności liczenia proponuje się w obszarze nr 13. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.
Konsekwencją ww. zmian jest również modyfikacja Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego , gdzie proponuje się zmiany dotyczące zalecanych proporcji zagospodarowania czasu przebywania dziecka w przedszkolu oraz innej formie wychowania przedszkolnego (w rozliczeniu tygodniowym) przeznaczonego na różnego typu zajęcia dydaktyczne realizowane według wybranego programu wychowania przedszkolnego.
W związku z proponowanymi zmianami w podstawie programowej wychowania przedszkolnego stosownym modyfikacjom muszą ulec również zalecane warunki realizacji podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej – w zakresie edukacji polonistycznej i edukacji matematycznej.
W podstawie programowej wychowania przedszkolnego zaproponowano również zmiany, które uwzględniają dostosowanie wymagań w zakresie poszczególnych wiadomości i umiejętności do możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych oraz tempa rozwoju psychofizycznego dzieci niepełnosprawnych, w tym ograniczeń wynikających z niepełnosprawności.
W celach wychowania przedszkolnego wskazano, iż przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym nie dotyczy dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawności sprzężone, z których jedną z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym.
Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na
niepełnosprawności sprzężone, z których jedną z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym, napotykają na trudności w opanowaniu języka ojczystego wynikające m.in. z obniżonej sprawności intelektualnej, opóźnień rozwoju mowy, problemów w komunikowaniu się z otoczeniem wynikających ze specyfiki funkcjonowania intelektualnego i psychofizycznego , wobec czego przygotowanie do posługiwania się językiem obcym nowożytnym stanowi dla tej grupy dzieci dodatkową trudność. Dzieci te realizują w szkole podstawowej i gimnazjum odrębną podstawę programową kształcenia ogólnego, która nie obejmuje (w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych) nauki języka obcego nowożytnego. Wyłączenie w przypadku dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym obowiązku
przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym na etapie edukacji przedszkolnej nie wpływa zatem na ich dalszą edukację na poszczególnych etapach edukacji szkolnej.
W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
wydane ze względu na inne niż wymienione powyżej rodzaje niepełnosprawności, o których
mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy z dnia 7 września
1991r. o systemie oświaty, wskazano, iż dzieci tych nie dotyczy przygotowanie do posługiwania się językiem obcym nowożytnym, jeżeli z indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET) wynika brak możliwości realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka.
Indywidualne możliwości psychofizyczne dziecka niepełnosprawnego, jego potrzeby
rozwojowe i edukacyjne podlegają wielospecjalistycznej ocenie dokonywanej przez zespół
nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z tym dzieckiem , we współpracy, w zależności od potrzeb, z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną. Ocena taka może być ponadto dokonywana we współpracy z rodzicami dziecka. Na tej podstawie opracowywany jest IPET, który uwzględnia również zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. IPET określa m.in. zakres dostosowania programu wychowania przedszkolnego. Analiza indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka określonych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego oraz wynikających z wielospecjalistycznej oceny poziomu jego funkcjonowania pozwala określić możliwość (lub jej brak) uczestniczenia tego dziecka w przygotowaniu do posługiwania się językiem obcym nowożytnym. Jeśli z IPET-u wynika zasadność odstąpienia od realizacji z dzieckiem niepełnosprawnym przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym, to powinna być taka możliwość.
Zaproponowana zmiana wychodzi naprzeciw postulatom i oczekiwaniom zgłaszanym przez dyrektorów i nauczycieli przedszkoli, w tym przedszkoli specjalnych, oraz rodziców dzieci z niepełnosprawnością (w szczególności z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem , z niepełnosprawnościami sprzężonymi), którzy wskazują na znaczne trudności lub wręcz niemożność realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym przez ich dzieci, np. niektóre dzieci z autyzmem lub dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi, pomimo że ich możliwości intelektualne kształtują się na poziomie normy intelektualnej
albo niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim.
Dzieci z innymi rodzajami niepełnosprawności, niż niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, objęte są przygotowaniem do posługiwania się językiem obcym nowożytnym tak, jak ich pełnosprawni rówieśnicy. W tych przypadkach, w których dziecko niepełnosprawne jest w stanie podjąć przygotowanie do posługiwania się językiem obcym nowożytnym, powinno być ono realizowane. W projektowanych przepisach umożliwiono jedynie wyłączenie ich z tego przygotowania, jeżeli taka potrzeba wynika z IPET-u . Dotyczy to sytuacji, gdy rozpoczęcie na etapie wychowania przedszkolnego przygotowania dziecka niepełnosprawnego do posługiwania się językiem obcym nowożytnym nie jest zasadne z uwagi na jego aktualny poziom rozwoju i możliwości psychofizyczne wynikające z niepełnosprawności. Tempo rozwoju i wynikające z niego predyspozycje psychofizyczne do rozwijania świadomości językowej i wrażliwości kulturowej w przypadku dziecka z niepełnosprawnością są bowiem bardzo zindywidualizowane i w związku z tym może zaistnieć sytuacja, w której zbyt wczesne podjęcie oddziaływań w tym zakresie nie będzie skuteczne czy korzystne z punktu widzenia rozwoju dziecka. Zatem każdy przypadek będzie wymagał indywidualnego rozstrzygnięcia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka wynikających z jego niepełnosprawności. Możliwość zwolnienia ww. grup dzieci z przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym pozwoli również w dużym stopniu unikać fikcji, tj. sytuacji, w których nauczyciel nie jest w stanie skutecznie realizować tego przygotowania i osiągnąć zamierzonych celów określonych w podstawie programowej, ze względu na ograniczone możliwości psychofizyczne dziecka (wynikające z jego niepełnosprawności). Dzieci niepełnosprawne mogą ponadto skorzystać z możliwości odroczenia obowiązku szkolnego o rok dłużej niż dzieci pełnosprawne, co przyczynia się do ich lepszego przygotowania do funkcjonowania w szkole. Na dalszych etapach edukacyjnych dzieci z niepełnosprawnościami innymi niż upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym są objęte nauką jednego lub dwóch języków obcych (w zależności od etapu edukacyjnego), przy czym:
- mogą skorzystać z możliwości przedłużenia okresu nauki o jeden rok na danym etapie
edukacyjnym, mając przez to więcej czasu na naukę, w tym na naukę języka obcego nowożytnego;
- mogą być zwolnione z nauki drugiego języka obcego.
Z powyższych rozwiązań nie skorzystają natomiast podczas realizacji wychowania przedszkolnego.
Mając na uwadze powyższe, możliwość zwolnienia dzieci niepełnosprawnych z realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego w obszarze przygotowania do nauki języka obcego nowożytnego na etapie edukacji przedszkolnej uzależniona będzie od indywidualnych predyspozycji dziecka do nauki związanych z rodzajem niepełnosprawności i poziomem jego rozwoju. Jeśli zatem określono w IPET brak możliwości realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym (w związku np. z ograniczonymi możliwościami dziecka, jego wiekiem rozwojowym znacznie niższym niż u jego rówieśników), to dziecko nie powinno być objęte takimi zajęciami.
W obszarze 3. Wspomaganie rozwoju mowy oraz innych umiejętności komunikacyjnych dzieci dodano w wymaganiu 1treść, iż dziecko – odpowiednio – mówi (…) lub komunikuje się w inny zrozumiały sposób, w tym z wykorzystaniem języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji.
Zaproponowana zmiana jest odpowiedzią na potrzeby dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności, które nie komunikują się werbalnie lub mają problemy z formułowaniem
poprawnych wypowiedzi słownych wynikające z ich niepełnosprawności . Zmiana ta uwzględnia również postulaty zgłaszane przez Dyrektora i pracowników Instytutu Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego w Warszawie, dotyczące umożliwienia–na etapie wychowania przedszkolnego–posługiwania się przez dzieci niesłyszące językiem migowym lub innymi alternatywnymi metodami komunikacji poprzez wprowadzenie odpowiednich norm w przepisach projektowanego rozporządzenia.
Dzieci z ww. problemami mogą komunikować się z otoczeniem w inny, dostępny i właściwy dla nich sposób np. z wykorzystaniem systemu Braille’a, innych alternatywnych metod komunikacji (np. piktogramy) lub języka migowego. Umiejętności w tym zakresie powinny być kształtowane i rozwijane na etapie wychowania przedszkolnego (a wcześniej wczesnego wspomagania rozwoju dziecka), ponieważ mają istotne znacznie dla prawidłowego rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego dziecka oraz przygotowania go do rozpoczęcia edukacji szkolnej.
Oprócz tego dla dzieci niesłyszących posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego nauka języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji powinna być uwzględniona w ramach zajęć rewalidacyjnych. Należy ponadto zauważyć, że przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204, z późn. zm.) przewidują możliwość nauki języka migowego na etapie edukacji szkolnej nie tylko dla uczniów niesłyszących, ale również dla ich pełnosprawnych rówieśników. Mają one na celu zwiększenie dostępu do tego rodzaju komunikacji oraz umożliwienie pełnosprawnym uczniom nabywania umiejętności komunikowania się z niesłyszącymi rówieśnikami.
Zmiana brzmienia nazwy obszaru 14 uwzględnia obok tworzenia warunków do doświadczeń językowych także tworzenie warunków do doświadczeń komunikacyjnych, co jest istotne w przypadku dzieci niepełnosprawnych , które nie komunikują się werbalnie lub mają trudności w posługiwaniu się mową. Ponadto rozszerzono wymagania nr 3 i 4 uwzględniając specjalne potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne dzieci niepełnosprawnych w zakresie komunikowania się i nabywania umiejętności czytania, w tym potrzeby dzieci niesłyszących korzystających np. z języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji. Rozszerzenie przepisów wymagania nr 3 i 4 pozwoli w pełniejszy sposób ująć potrzeby i możliwości dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności, determinujących sposób nabywania i rozwijania umiejętności komunikacyjnych oraz związanego z tym nabywania umiejętności czytania, np. dzieci niesłyszących i komunikujących w języku migowym lub przy pomocy innych alternatywnych metod komunikacji (np. piktogramów).
W związku z potrzebami dzieci niepełnoprawnych, w części dotyczącej Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego, gdzie określa się zalecane proporcje zagospodarowania czasu przebywania dziecka w przedszkolu oraz innej formie wychowania przedszkolnego (w rozliczeniu tygodniowym), wskazuje się, iż pozostały czas przebywania dziecka w przedszkolu oraz w innej formie wychowania przedszkolnego przeznacza się, odpowiednio do potrzeb dzieci, na realizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej lub zajęć rewalidacyjnych.
Jednostka systemu oświaty realizująca wychowanie przedszkolne jest obowiązana do zapewniania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom, nauczycielom i rodzicom, a
także zajęć rewalidacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o
potrzebie kształcenia specjalnego.
Dzieci niepełnosprawne posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które realizują wychowanie przedszkolne we wszystkich rodzajach przedszkoli lub innych form wychowania przedszkolnego (ogólnodostępne, integracyjne, specjalne), powinny być objęte zajęciami rewalidacyjnymi dostosowanymi do rodzaju ich niepełnosprawności oraz pomocą psychologiczno-pedagogiczną udzielaną stosowanie do rozpoznanych potrzeb dzieci. Rodzaje zajęć rewalidacyjnych oraz formy i zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej powinny być określone w IPET opracowywanym dla dziecka niepełnosprawnego posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Dzieciom, które nie posiadają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w zależności od rozpoznanych potrzeb dzieci w tym zakresie. Dotychczasowy brak jednoznacznego wskazania w przepisach budził wątpliwości interpretacyjne dotyczące zakresu czasu przeznaczonego na realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego i godzin, które powinny być przeznaczone na realizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej i zajęć rewalidacyjnych.
W części dotyczącej Zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego rozszerzono także zapis związany z kształtowaniem u dzieci świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu o „kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych”, we współpracy w tym zakresie z rodzicami. Powyższa zmiana zwraca uwagę na rolę przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego w zakresie kształtowania u dzieci właściwych nawyków żywieniowych, zarówno w kwestii zapobiegania otyłości, jak i ograniczeń wynikających ze stanu zdrowia np. cukrzycy, czy innych schorzeń wymagających stosowania specjalnej diety (np. alergie pokarmowe).
Przyczyni się to do wsparcia rodzin dzieci przewlekle chorych we wspomaganiu ich rozwoju, w tym akceptacji ograniczeń wynikających z choroby przez samo dziecko, jak i wzrostu świadomości w zakresie odmienności potrzeb osób chorych ze strony dzieci zdrowych…
Projekt rozporządzenia nie wymaga przedłożenia właściwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii, dokonania konsultacji lub uzgodnienia.